Czy wprowadzenie CBDC wymaga zmiany konstytucji?

Pieniądz cyfrowy banku centralnego (central bank digital currency, CBDC) stwarza nowe
możliwości realizacji przez Polskę polityki pieniężnej. Ewentualne wprowadzenie CBDC
wymaga jednak dobrze przeanalizowanych i silnych podstaw prawnych. W przeciwnym
razie jego implementacja może spowodować zagrożenie dla funkcjonowania dzisiejszych
społeczeństw. Niewątpliwie ostateczny kształt ram prawnych dla CBDC będzie uzależniony
od przyjętych cech konstrukcyjnych konkretnego rozwiązania. Otwarte pozostaje jednak
pytanie, czy CBDC to rozwiązanie zgodne z aksjologią współczesnych ustaw zasadniczych
państw demokratycznych.

Odpowiedź na to pytanie stanowi centralne zagadnienie rozdziału. Aby rozstrzygnąć
tak postawiony problem badawczy, omówione zostały cztery doniosłe aspekty
potencjalnego funkcjonowania CBDC w świetle podstawowych założeń współczesnego
konstytucjonalizmu państw demokratycznych.

Pierwszym z nich jest przeanalizowanie roli CBDC w kontekście pozycji ustrojowej
banków centralnych, jak również prowadzonej przez nie polityki monetarnej. Drugim –
rozważenie wpływu CBDC na pozycję prawną banków komercyjnych i innych instytucji
finansowych. Trzecim – przeanalizowanie CBDC i jego wpływu na status jednostki, głównie
przez pryzmat konstytucyjnej zasady wolności. Zasada ta bowiem wraz z zasadą godności
i równości jest jednym z podstawowych „budulców” pozycji prawnej jednostki. Rozważenie
tych kwestii stanowi podstawę odpowiedzi na czwarte z postawionych pytań, a więc
czy wprowadzenie CBDC wymaga zmiany Konstytucji RP.

* Tekst powstał w ramach projektu badawczego finansowanego przez Narodowe Centrum
Nauki „Omijanie sankcji międzynarodowych za pomocą cyfrowych walut banków centralnych”
(2023/51/D/HS5/02449), który jest realizowany na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu
Warszawskiego.