T. 10: RZECZY SĄ DLA LUDZI
Niepełnosprawność i idea uniwersalnego projektowania

KSIĄŻKA DOSTĘPNA W FORMACIE PDF ZA DARMO (link na dole strony)!
Seria Aktywność Zawodowa Osób z Ograniczeniami Sprawności to 13 tomów prezentujących wyniki badań przeprowadzonych w ramach systemowego projektu badawczego ”Ogólnopolskie badanie sytuacji, potrzeb i możliwości osób niepełnosprawnych„.
Celem projektu było opracowanie rekomendacji dla ogólnokrajowej strategii na rzecz zwiększenia aktywności społeczno-zawodowej osób z ograniczeniami sprawności, szczególnie z rzadko występującymi oraz sprzężonymi (złożonymi). Badania przeprowadzono w 2009 roku w dwóch etapach. Etap I został zrealizowany przez Zespół Badawczy SWPS w Warszawie, etap II przez Instytut Badania Rynku i Opinii Millward Brown SMG/KRC.
W etapie I zbadano ponad 2 tys. osób. Analizowano różne obszary funkcjonowania dorosłych osób niepełnosprawnych, m.in. podleganie działaniu stereotypów społecznych, spostrzeganie swojego życia, orientacja temporalna, tożsamość i poczucie dorosłości, etapy radzenia sobie z utratą sprawności, funkcjonowanie w społecznościach lokalnych i wirtualnych, samoakceptacja, jakość życia, partycypacja społeczna i obywatelska, komunikacja i funkcjonowanie w grupie, poczucie więzi, planowanie swego życia. W etapie II pomiarem objęto grupę 100 tys. osób niepełnosprawnych z różnymi ograniczeniami sprawności. W badaniach kwestionariuszowych pytano o sytuację gospodarstwa domowego, ograniczenia sprawności i ich przyczyny, sytuację rodzinną, wykształcenie i aktywność zawodową oraz potrzeby i rodzaj otrzymywanego wsparcia. Wszystkie tomy w serii kończą się rekomendacjami dotyczącymi warunków koniecznych dla (1) pełniejszej integracji społecznej osób z ograniczeniami sprawności w ich środowisku życia i (2) skuteczniejszej aktywizacji zawodowej, przede wszystkim na otwartym rynku pracy.

Maciej Błaszak
mgr biologii, dr filozofii, absolwent Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Neurokognitywista - członek Zespołu Kognitywistyki przy Instytucie Psychologii UAM w Poznaniu. Pracuje w Zakładzie Epistemologii i Kognitywistyki Instytutu Filozofii UAM. Jego zainteresowania badawcze dotyczą epigenezy umysłu, czyli możliwości kontrolowanego kształtowania mózgu człowieka. Zajmuje się psychologią uniwersalnego designu, prowadzi badania nad strukturą otoczenia rekompensującą obniżoną sprawność fizyczną i poznawczą. Wykorzystuje metody badawcze neurokognitywistyki i psychologii ekologicznej, modelując środowisko jako rozszerzenie umysłu i ciała człowieka.
Łukasz Przybylski
mgr filozofii, mgr psychologii, absolwent Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Neurokognitywista - członek Zespołu Kognitywistyki przy Instytucie Psychologii UAM w Poznaniu. Doktorant na Wydziale Nauk Społecznych UAM. Jego zainteresowania naukowe obejmują kognitywne teorie percepcji i problematykę poznania ucieleśnionego. Zajmuje się badaniem umysłu z perspektywy neurokognitywistyki i psychologii rozwoju, psychologią uniwersalnego, problemem stymulacji jako narzędzia rozwoju w perspektywie psychologii ekologicznej oraz neurofizjologicznymi podstawami rozwoju motorycznego.
Większość produktów wzornictwa przemysłowego, architektury i technologii informacyjnej zaprojektowano dla praworęcznych mężczyzn znajdujących się w standardowym przedziale wieku, wzrostu i wagi, niecierpiących na artretyzm i krótkowzroczność, niestarzejących się i bezdzietnych. Pozo-stali ludzie skazani są na mniejsze lub większe projektowe wykluczeniei traktowani jako ”przypadki specjalne„. Oferta do nich adresowana bardziej przypomina sprzęt szpitalny niż dobra konsumpcyjne i powoduje ich postępującą społeczną stygmatyzację, a czasami samowykluczanie.
Biologiczne typy idealne jednak nie istnieją. Każdy z nas jest kolekcją strukturalnych, funkcjonalnych i poznawczych ”niedoróbek„, z których najbardziej znaną jest plamka ślepa siatkówki oka. Tak jak mózg rekompensuje wadę budowy oka i wypełnia treścią spostrzeżenie wzrokowe, tak odpowiednio ukształtowane otoczenie człowieka może zrekompensować niepełnosprawności motoryczne i poznawcze. O tym jest nasza książka.
Książka przedstawia autorski pomysł na aktywizację i pełną integrację osób niepełnosprawnych w wymiarze fizycznym i społeczno-kulturowym. Autorzy z jednej strony wyjaśniają funkcjonowanie człowieka w otoczeniu,z drugiej - prezentują system oddziaływań oraz stymulacji osób niepełnosprawnych oparty na mocnych i ujętych w nowatorski sposób podstawach teoretycznych.
prof. dr hab. Piotr Oleś
Przez ostatnie dwadzieścia lat zajmujący się problematyką niepełnej sprawności przebudowali nasze rozumienie istoty tego zjawiska, znacznie poszerzając i różnicując model społeczny. Dość powszechnie odchodzi się dzisiaj od myślenia o niesprawności wyłącznie w kategoriach osobistych kłopotów, ograniczeń, koncentruje się bardziej uwagę na rzeczywistych barierach i restrykcjach społecznych, na jakie naraża tych ludzi sposób urządzenia życia zbiorowego.
prof. dr hab. Zbigniew Woźniak