FAKTYCZNOŚĆ I OBOWIĄZYWANIE
Teoria dyskursu
wobec zagadnień prawa
i demokratycznego państwa prawnego
[Faktizitaet und Geltung]
seria Humanistyka Europejska

Teoria polityki i prawa, rozdarta dzisiaj między faktycznością i obowiązywaniem, rozpada się na odrębne dyscypliny, które nie mają już sobie prawie nic do powiedzenia. Napięcie między podejściem normatywistycznym, któremu stale grozi utrata kontaktu z rzeczywistością społeczną, a podejściem obiektywistycznym, które wycisza wszelkie aspekty normatywne, można postrzegać jako przestrogę przed przywiązaniem się do spojrzenia ukierunkowanego na jedną dyscyplinę i zachętę do otwartości na różne stanowiska metodologiczne (uczestnik vs. obserwator), na różne cele teoretyczne (wyjaśnienie wyławiające sens i analiza pojęciowa vs. opis i wyjaśnienie empiryczne), wreszcie otwartości na różne perspektywy wynikające z ról (sędzia, polityk, prawodawca, klient, obywatel państwa). Habermas porusza się swobodnie po tym szerokim polu badawczym.

(...) polityka praworządnych i demokratycznych społeczeństw Zachodu traci dziś orientacji i pewności siebie. Za zasłoną retoryki rządzi małoduszność. Również w ustabilizowanych demokracjach instytucje wolności nie są już niezagrożone, choć społeczeństwa zdają sie tam dążyć raczej do większej niż do mniejszej demokracji. Przypuszczam jednak, że zaniepokojenie ma jeszcze głębsze podstawę - jest nią mianowicie przeczucie, że w warunkach całkowicie zsekularyzowanej polityki praworządne państwo bez radykalnej demokracji nie może istnieć ani się utrzymać. Celem niniejszych rozważań jest uczynić z tego przeczucia jakieś jaśniejsze zrozumienie sprawy. (z przedmowy Autora)